Osmanlı Devleti'nin Genel
Özellikleri
Osmanlı tarihi, Anadolu Türkiye
tarihinin 4. dönemini oluşturur.
Türk devletleri içinde en uzun
süre yaşayan ve en geniş sınırlara ulaşanıdır.
Türk Devletleri içinde merkezi
otoritesi en güçlü olanıdır.
Kültür ve uygarlık alanında en
çok ilerleyen Türk Devleti'dir.
Mutlak egemenlik haklarını
hükümdar kullanır. Ancak, I. Ahmet dönemine kadar veraset yasası belirgin
değildir.
Şeriat hukuku ile
yönetildiğinden Teokratik, mutlak egemenlik haklarını hükümdar kullandığından
Monarşik devlet yapısı görülür.
Fetih temeline dayandığından
askeri, etnik yapı çeşitli olduğundan çok uluslu bri
imparatorluktur.
Fetih politikası, dinsel
(cihat) ve ekonomik (ganimet) amaçlı olmuştur.
Osmanlıların Kökeni
1243 Kösedağ Savaşı'ndan sonra
Anadolu'da Moğol hakimiyeti başladı.
Bu tarihten önce Kayı Boyu,
Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubat zamanında Anadolu'ya
gelmişti.
Kayı Boyu Anadolu'ya ilk
geldiğinde başında Ertuğrul Gazi bulunmaktaydı.
Anadolu Selçuklu Sultanı
tarafından Kayı Boyu'na Söğüt ve Domaniç kışlak olarak
verildi.
Kuruluş Sırasında Anadolu ve
Çevresi
Kayı boyu Söğüte geldiğinde
Anadolu'da Beylikler dönemi başlamıştı.
Anadolu Selçuklu Devleti henüz
yıkılmamış fakat İlhanlı Devleti'nin egemenliği altına
girmişti.
IV. Haçlı seferi sırasında
İstanbul'dan kaçan Rumlar Karadeniz Bölgesi'nde Trabzon Rum Devleti'ni
kurmuştu.
Batı Anadolu ve Marmara Bölgesi
Bizans hakimiyetindeydi.
Moğol istilası nedeniyle
Anadolu'ya Türkmen akını başlamıştı.
Türkmen göçleri sonunda
Anadolu'daki Hristiyan nüfus azaldı, Hristiyanlar şehirlere
yerleşti.
Türkmenler Selçuklu etkisinden
kurtardıkları mistik liderleriyle tarikatlar kurmuştu.
Zanaat loncaları yani ahiler
zamanla güçlenerek, halkı askeri ve siyasal kargaşaya karşı
korumuştu.
Türkmenlerin çoğu köylere
yerleşerek tarım ve hayvancılıkla uğraşmıştı.
Göçebe yaşamı sürdüren boylar
daha çok Güney Anadolu'da, Toroslar'ın eteklerine ve Çukurova'ya
yerleşmişti.
Ege, Marmara ve Doğu
Karadeniz'de Rumlar, Kayseri ve Sivas'ta Moğollar, Çukurova ve Doğu Anadolu'da
Ermeniler yaşamaktaydı.
Anadolu'nun Kuzey Doğu'sunda
Altınordu Devleti hüküm sürmekteydi.
Doğu Anadolu ve İran
Bölgesi'nde İlhanlılar bulunmaktaydı.
Trakya Bölgesi ve Marmara'nın
güneyi ile Batı Anadolu'da Bizans egemendi.
Yakın Doğu'da en önemli siyasi
güç Memlük Devleti idi.
Balkanlar'da derebeylik rejimi
ile yönetilen, Sırp Krallığı, Bulgar Krallığı, Arnavut Beyliği, Macar Krallığı,
Eflak ve Boğdan Beylikleri, Mora Despotluğu, Bosna ve Hersek Beylikleri, Erdel
Beyliği bulunmaktaydı.
Osmanlı Devleti'nin Büyüme
Nedenleri
İslam dini ve İslam dininin
öngördüğü cihat inancı.
Türkmen desteğinin alınması ve
beyliklerle iyi geçinilmesi.
Anadolu'ya gelen Türkmenlerin
fethedilen yerlere yerleştirilmesi yani düzenli iskan
politikası
Balkanlardaki düzensiz siyasi
birlik ve Bizans'taki taht kavgaları.
Yetenekli ve deneyimli
yöneticilerin iş başına geçmesi.
Merkezi otoritenin güçlü
olması.
Fethedilen bölgelerde halka
karşı adil davranılması ve dinsel hoşgörünün olması.
Osman Bey Dönemi (1299-1326)
Ertuğrul Gazi'nin 1281 yılında
ölümü üzerine boyun başına Osman Bey geçti.
1299 tarihinde Osmanlı
Beyliği'nin bağımsızlığını ilan etti. Bu tarih Osmanlı Devleti'nin kuruluş
tarihi olarak kabul edilir.
Osman Bey, Yenişehir,
Karacahisar, Yarhisar, Bilecik, Mudurnu ve İnegöl'ü aldı.
Osman Bey'e en büyük desteği
Anadolu ahileri ve Türk beyleri sağladı.
Bölgede bulunan Bizans
tekfurlarına karşı büyük başarılar kazandı.
1308 tarihinde Koyunhisarı'nda
Bizans ile ilk savaş yapıldı ve başarı sağlandı.
UYARI : 1308'de Anadolu
Selçukluları'nın yıkılışı üzerine Osman Bey İlhanlılar'a bağlılığını bildirdi.
Bu dönemde ilk defa para basıldı.
1281 yılında Karacahisar'ı ele
geçirdi.
1320 tarihinden itibaren
ordunun başına Orhan Bey geçti.
Orhan Bey 1326'da Bursa'yı
kuşattı.
Şehir ele geçirildiği gün Osman
Bey öldü.
Orhan Bey Dönemi (1326-1362)
Orhan Bey 1324 tarihinde
Osmanlı Beyliği'nin başına geçti.
Bursa şehir alınarak başkent
yapıldı.
1329'da İznik üzerine yürüdü ve
Bizans ile yapılan Maltepe Savaşı'nda İznik ele geçirildi.
Kocaeli Yarımadası'nın fethi
tamamlandı.
1342'de Ulubat ve Mihaliç
Kaleleri alınarak Karesioğulları ile komşu olundu.
İlk Osmanlı donanması bu
dönemde kuruldu.
İlk defa 1353 tarhinde
Rumeli'ye geçildi.
Marmara'nın kuzey ve batı
kesimlerinin fethi tamamlandı.
Gelibolu'nun tamamı, Malkara ve
Keşan ele geçirildi.
İlk defa divan teşkilatı
kuruldu. İlk vezir de bu dönemde atandı.
İlk Kaptan-ı Derya (Karamürsel
Paşa) bu dönemde atandı.
I. Murat Dönemi (1362-1389)
I. Murat kardeşlerini öldürerek
tahta geçen ilk Osmanlı padişahıdır.
1362 yılında Sazlıdere Savaşı
ile Bizans ordularını yenerek Edirne'yi fethetti.
Gümülcine ve Filibe alınarak
Bizans'ın Balkanlarla olan bağlantısını kesildi.
Bu durum Balkan uluslarının
Osmanlı'ya karşı birleşik haçlı ordusu oluşturmalarına sebep
oldu.
UYARI : 1364 yılında
oluşturulan bu Haçlı ordusu tarihte Osmanlı Devleti'ne karşı oluşturulan ilk
Haçlı ordusudur.
1364 tarihinde Sırp Sındığı
savaşı ile Haçlı ordusu bozguna uğratıldı.
Bu savaş ile Balkanlar'da Macar
etkisi kırıldı.
1371'de Sırplarla Çirmen Savaşı
yapıldı ve Sırplar bozguna uğratıldı.
1389 tarihinde ikinci bir Haçlı
ordusu Osmanlı Devleti'ne saldırdı.
1389 tarihinde Kosova Savaşı
ile Haçlı orduları ikinci kez yenildi.
UYARI : Bu savaş sonunda, savaş
meydanında bulunan yararlıların büyük bir bölümü düşman askeriydi. Sultan Murat,
savaş sonrası, savaş meydanında dolaşırken uzakta ölüler arasında bir kıpırdanma
oldu. Ölüler arasında uzun boylu bir Sırplı (Kral Lazard'ın damadı, Miloş)
kalkarak padaişaha doğru gelip elini öpmek istediğini söyledi. Padişaha yaklaşan
Sırplı, aniden hançerini çekerek muhafızlara rağmen I. Murat'ı hançerledi.
Sırplı hemen oracıkta paramparça edildi.
Anadolu'da
Germiyanoğulları'ndan Kütahya, Simav ve Tavşanlı çeyiz olarak alındı.
Ankara ele
geçirildi.
Çandarlı Halil'in teklifi ile
Yeniçeri Ocağı'nın temeli atıldı. İlk defa devşirme sistemi uygulanmaya
başlandı.
Tımar sistemi
oluşturuldu.
Rumeli Beylerbeyliği kurularak,
merkeze bağlı eyalet sistemi oluşturuldu.
I. Bayezit (Yıldırım) Dönemi (1389-1402)
Beyliklerler mücadele ederek
Anadolu'nun siyasi birliğini sağladı.
İstanbul iki kez kuşatıldı
fakat başarı sağlanamadı.
İlk kuşatmada Bizans Avrupa'dan
yardım istedi ve Haçlı ordusu harekete geçti.
1396 Niğbolu Savaşı ile Haçlı
ordusu bozguna uğratıldı.
UYARI : Bu savaş sonunda
Mısır'da bulunan Abbasi Halifesi I. Mütevekkil, Yıldırım Bayezit'e gönderdiği
mektupta ona "Sultan-ı İklim Rum" diye hitap etmiştir.
Bu savaşla Bulgaristan ele
geçirildi, Eflak ve Bosna Osmanlı Himayesine girdi.
İkinci İstanbul kuşatması
sırasında Boğaz'ın Anadolu yakasına Güzelcehisar da denilen Anadolu Hisarı inşa
edildi.
Bu kuşatma Timur'un Anadolu
topraklarına girdiği haberi üzerine kaldırıldı.
Ankara Savaşı'nın Nedenleri
1. Timur'un cihan hakimi olma
amacıyla büyük bir imparatorluk kurmak istemesi
2. Timur'un, Çin'e yapacağı
seferde Batı'da güçlü bir devlet bırakmak istememesi.
3. Ahmet Celayir ve Kara
Yusuf'un Osmanlı Devleti'ne sığınması
4. Türkmen Beylerinin Timur'a
sığınması ve Beylerin Timur'u kışkırtması.
Ankara Savaşı (1402)
Timur, 1402 yılında Anadolu'ya
girerek, Sivas'ı aldı.
Yıldırım Bayezit ve Timur Çubuk
Ovası'nda karşılaştı.
1402 yılında meydana gelen
Ankara Savaşı'nda Osmanlı ordusu yenildi ve Yıldırım Bayezit esir
düştü.
Ankara Savaşı'nın Sonuçları
1. Yıldırm Bayezit Timur'a esir
düştü ve esaret altında öldü.
2. Anadolu'da Türk birliği
bozuldu ve beylikler yeniden kuruldu.
3. Batı'ya olan Türk ilerleyişi
yavaşladı ve İstanbul'un fethi gecikti.
4. Bizans İmparatorluğu geçici
bir süre de olsa kendini toparlama fırsatı buldu.
5. Fetret Dönemi
başladı.
Fetret Devri (1402-1413)
I. Bayezit'in oğullarından
Süleyman Rumeli'de, Musa Bursa'da, İsa Balıkesir'de ve Mehmet de Amasya'da
hükümdarlığını ilan etti.
Kardeşler arasında taht kavgası
başladı ve Anadolu'nun siyasi birliği sarsıldı.
Mehmet Çelebi 1413'te
kardeşlerini ortadan kaldırarak Osmanlı tahtına geçti.
Osmanlı Devleti, 11 yıl süren
Fetret Devri'nde, sağlam devlet örgütü ve yerleşmiş sosyal kurumlar sayesinde
yıkılmaktan kurtuldu.
UYARI : Fetret Devri'nde Musa
Çelebi İstanbul'u kuşattı.
I. Mehmet (Çelebi) Dönemi
(1413-1421)
Anadolu'da siyasi birliği
yeniden sağladı.
Aydınoğlu Beyliği'nden İzmir'i
aldı.
Karamanoğlu Beyliği'nden
Akşehir ve Beyşehir'i geri aldı.
Candaroğlu Beyliği'ni de
ortadan kadırdı.
Eflak Beyi'ni yenerek bu
beyliği hakimiyeti altına aldı.
UYARI : Fetret Devri'nde
Osmanlı Devleti'nin Balkanlar'da toprak kaybetmemesinin nedeni Balkanlar'da
izlediği hoşgörü politikasıdır.
Batınilik mezhebini yaymaya
çalışan Şeyh Bedrettin Mahmut'un müritlerinden Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal
ile birlikte isyan etti. Fakat isyan bastırıldı.
1420'de Mustafa Çelebi isyan
etti.
II. Murat Dönemi
Bizans'ın desteklediği Mustafa
Çelebi hükümdarlığını ilan etti fakat 1422 yılında yakalanarak
öldürüldü.
İstanbul'u kuşattı fakat
kardeşi Çelebi Mustafa'nın isyanı sonucu, kuşatma yarım bırakıldı.
Menteşoğulları, Candaroğulları,
Aydınoğulları ve Taceddinoğulları Beyliklerine son verdi.
Germiyanoğlu Yakup Bey, oğlu
olmadığı için topraklarını Osmanlı Devleti'ne vasiyet
etti.
Osmanlı-Venedik Savaşı
(1425-1430)
Ankara Savaşı'nı fırsat bilen
Bizanslılar, Eflaklar, Arnavutlar ve Sırplar, Osmanlı aleyhine harekete
geçmişti.
Osmanlı Devleti'nin Adriyatik
ve Ege'nin Batı kıyılarına sarkması, Venediklilerin işine
gelmiyordu.
Osmanlı Devleti de Balkanlar'da
daha güvenli ilerleyebilmek için Venediklilerin elinden Selanik'i geri almak
istiyordu.
1425-1430 yılları arasında
meydan gelen savaşta Osmanlı Devleti Selanik, Yanya ve Serez'i ele
geçirdi.
Orta ve Güney Arnavutluk'ta
Osmanlı egemenliği sağlanmış oldu.
1444 yılında Osmanlı ordusu
Haçlılara karşı yenilgiler aldı.
Osmanlı Devleti, 1444 yılında
kendi lehine olmayan Edirne Segedin Antlaşması'nı
imzaladı.
II. Kosova Savaşı (1448)
1444 Varna yenilgisinden sonra
yeni bir haçlı ordusu oluşturuldu.
Jan Hunyad önderliğindeki Haçlı
ordusu Mora seferine çıkmış bulunan II. Murat'ın ordusuna
saldırdı.
1448 tarihinde meydana gelen
Kosova Savaşı'nda Haçlı Ordusu bozguna uğratıldı.
Balkanlardaki Osmanlı
hakimiyeti kesin olarak sağlanmış oldu.
Bu tarihten itibaren,
Avrupalılar, Osmanlı Devleti'ne karşı bir daha Haçlı ordusu oluşturma cesareti
bulamadı.
Bu tarihten sonra Avrupalılar
sürekli savunmada kalmış, Osmanlı saldıran taraf olmuştu.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder